بررسی علل خرابی و نحوه تعویض تیغه ها

پمپ وکیوم روتاری وین تیغه ای یکی از موثر ترین تجهیزات در صنایع پزشکی، غذایی، بسته بندی و ده ها کاربرد حساس دیگر می باشد. اما نکته قابل توجه این است که عملکرد ایده آل این پمپ ها به سلامت تیغه، یکی از اصلی ترین اجزای آن وابسته است. تیغه ها به ظاهر قطعات ساده ای هستند. اما کوچکترین خرابی در آنها می تواند راندمان کل سیستم را کاهش داده، مصرف انرژی را بالا برده و حتی پمپ را از کار بیندازد.

 بسیاری از کاربران صنعتی با مشکلاتی مانند کاهش قدرت مکش، لرزش های غیرطبیعی، افزایش صدای پمپ و داغ شدن بیش ازحد دستگاه رو به رو می شوند. درحالی که ریشه این مشکلات اغلب فرسودگی یا خرابی تیغه های پمپ وکیوم است. بنابراین بررسی علل خرابی و نحوه تعویض تیغه ها می تواند از ایجاد هزینه های سنگین تعمیرات، توقف خط تولید و تعویض کامل پمپ جلوگیری کند. در این مقاله به صورت کاملا اصولی به بررسی علل خرابی و نحوه تعویض تیغه ها با کمترین ریسک و بیشترین دقت خواهیم پرداخت.

علائم و نشانه های خرابی تیغه ها

تیغه‌ها نقش کلیدی در جداسازی نواحی مکش و تراکم گاز دارند و تماس مستقیم آن‌ها با دیواره داخلی محفظه موجب ایجاد خلأ می‌شود. اما با گذشت زمان، به دلیل سایش، خوردگی، حرارت بالا یا روغن‌کاری نامناسب تیغه ها دچار فرسودگی می‌شوند. این مسئله باعث افت فشار، افزایش نویز، مصرف انرژی و نهایتاً توقف فرآیند می‌گردد. بنابراین شناخت علائم خرابی می تواند اهمیت حیاتی در نگهداری پیشگیرانه داشته باشد. زیرا کوچک ترین اختلال در عملکرد تیغه پمپ های وکیوم مستقیما روی کیفیت و قدرت مکش پمپ تاثیر می گذارد. برخی از علائم و نشانه های خرابی تیغه ها عبارتنداز:

• کاهش محسوس قدرت مکش و افت کیفیت پمپ وکیوم

اولین و واضح ترین علامت خرابی تیغه ها که قبل از هر نشانه دیگری ظاهلر کاهش توان پمپ در ایجاد خلاء است. زمانی که تیغه ها دچار فرسودگی، ترک و کوتاه شده باشند خلاء به مقدار استاندارد نمی رسد. زمان ایجاد وکیوم طولانی تر از حد معمول می شود و پمپ در فشار های پایین متوقف می شود. در این صورت بهتر است قطعات داخلی پمپ مانند روتور و پره‌ ها بررسی و در صورت وجود سایش، تعویض شوند. به علاوه استفاده از قطعات اورجینال و مناسب برای انواع پمپ ضروری است.

• افزایش غیرطبیعی صدا هنگام کار

پمپ وکیوم در حالت نرمال دارای صدای یکنواختی است. اما در صورت خرابی تیغه ها صدای سایش، تق تق یا کوبش و صدای زوزه مانند شنیده می شود. این تغییر صدا ناشی از تماس غیر استاندارد تیغه با دیواره محفظه یا نامتعادل شدن روتور است.

• افزایش دما و داغ شدن بیش از حد پمپ

تیغه های خراب دچار افزایش اصطکاک، کاهش روانکاری و فشار مضاعف بر موتور می شوند. معمولا پمپ هایی که داغ می کنند تیغه هایی دارند که فرسوده شده یا روغن کافی به آنها نمی رسد.

• افزایش مصرف برق و فشار روی موتور

زمانی که تیغه ها دارای علمکرد نامناسب است، موتور باید بیشتر کار کند تا خلاء لازم ایجاد شود. خروجی این مشکل می تواند افزایش مصرف انرژی، صدای ناله موتور، آمپرکشی بالا و کاهش عمر موتور باشد.

• مشاهده ذرات سیاه در روغن یا اگزوز پمپ در مدل های روغنی

وجود ذرات سیاه در روغن نشان دهنده ساییده شدن تیغه ها، شکستگی لبه های تیغه، سوختن یا داغی بیش از حد است. این علامت یکی از جدی ترین نشانه ها می باشد. در زمان وقوع این حالت پمپ باید فورا سرویس شود.

• لرزش های غیرطبیعی هنگام کار

زمانی که تیغه ها دارای طول غیر یکسان باشند یا یکی از تیغه ها گیر کرده باشد، روتور نامتعادل شده و پمپ می لرزد. این لرزش می تواند باعث ایجاد آسیب ثانویه مثل خرابی بلبرینگ یا شکستگی روتور شود.

• روشن نشدن یا خاموش شدن ناگهانی پمپ

درصورتی که تیغه ها گیر کنند یا به داخل محفظه بچسبند پمپ به سختی استارت میخورد، اصلا روشن نمی شود یا حین کار خاموش می شود. این مشکل معمولا به دلیل رسوب، سایش شدید یا شکستن قسمتی از تیغه رخ می دهد.

• شنیدن صدای برخورد یا سایش شدید

در صورت شنیدن صدایی شبیه به برخورد فلز یا سایش شدید احتمال دارد یکی از تیغه ها دچار شکستگی شده باشد. یا همچنین از جای خود خارج شده و در داخل شیار گیر کرده باشد. این وضعیت خطرناک است و می تواند به روتور خسارت جدی وارد کند.

دلایل اصلی خرابی تیغه پمپ وکیوم

خرابی تیغه پمپ وکیوم معمولا نتیجه یک عامل واحد نیست. بلکه مجموعه ای از شرایط کاری، نگهداری نادرست و کیفیت پایین قطعات، باعث فرسودگی و شکستگی انها می شود. شناخت دقیق و بررسی علل خرابی و نحوه تعویض تیغه ها، برای پیشگیری ضروری است. در این بخش مهم و رایج ترین عوامل خرابی تیغه هارا بررسی می کنیم:

• استفاده از مواد اولیه نامناسب و تیغه های بی کیفیت

یکی از بزرگترین دلایل خرابی زودهنگام تیغه ها، استفاده از تیغه بی کیفیت یا تقلبی است. تیغه هایی که از مواد ضعیف، گرافیت نامرغوب و یا ترکیبات غیر استاندارد ساخته شده باشند. معمولا این تیغه ها در برابر حرارت، اصطکاک، فشار و سایش دوام کافی ندارند. و سریعا دچار ترک، شکستگی و لب پریدگی می شوند.

• کمبود روغن یا استفاده از روغن نامناسب

روغن مناسب، نقش حیاتی در کاهش اصطاک بین تیغه و محفظه دارد. خرابی هایی که بر اثر روغن کاری نامناسب رخ می دهند خشکی تیغه، افزایش حرارت، گیر کردن تیغه در شیار، شکستگی تیغه و سایش شدید دیواره هستند. استفاده از روغن نامرغوب یا نامناسب برای پمپ وکیوم می تواند به سرعت تیغه ها را نابود کند.

• ورود گردوغبار، رطوبت یا ذرات جامد به داخل پمپ

ورود آلودگی به پمپ یکی از مهم ترین عوامل تخریب تیغه ها است. این آلودگی ها می تواند باعث ایجاد خط و خش، گیر کردن، افزایش اصطکاک، فرسودگی شدید و شکستن ناگهانی تیغه شود. بیشتر خرابی های پمپ در صنایع بسته بندی، چوی، سنگ و مواد پودری ناشی از همین عامل است.

• فشار بیش از حد و کار در شرایط غیر استاندارد

هر پمپ دارای ظرفیت مشخصی برای میزان خلاء است. اگر پمپ مجبور شود بیش از ظرفیت خود کار کند تیغه ها بیش از حد باز می شوند، لبه ها می سوزند و تیغه کوتاه می شود. پمپ هایی که به صورت مداوم تحت بار سنگین کار می کنند، زودتر دچار خرابی تیغه می شوند.

• دمای بالای محیط یا تهویه نامناسب

پمپ له گرما بسیار حساس است. زمانی که دمای محیط بالا بوده یا تهویه مناسب نباشد حرارت داخل پمپ بیش ازحد بالا می رود. در این صورت تیغه ها نرم و شکننده می شوند، سطح آنها تاب برداشته و احتمال گیر کردن آنها افزایش می یابد. این یکی از دلایل پنهان خرابی پمپ ها در اتاق های صنعتی گرم است.

• نصب و راه اندازی اشتباه پمپ

در نصب و راه اندازی پمپ خطاهای رایجی وجود دارد. برخی از خطاها تراز نبودن پمپ، اتصال نادرست شلنگ ها، مکش مواد مایع به داخل پمپ و نبود فیلتر مناسب می باشد. هرکدام از این موارد می تواند به طور مستقیم تیغه ها را در معرض فشار اضافی یا آلودگی قرار دهد.

• استفاده بیش از حد و بدون استراحت از پمپ

پمپ هایی که بدون توقف و دوره های خنک سازی در خطوط تولید کار می کنند خیلی زودتر دچار فرسایش می شوند. این فرسودگی ناشی از حرارت تجمعی، کاهش روانکاری و افزایش سایش است.

• عدم سرویس دوره ای و نگهداری نامناسب

سرویس نکردن پمپ در زمان مناسب مهم ترین دلیل خرابی تیغه ها است. در صورت تعویض نکردن روغن، چک نکردن طول تیغه، بررسی نکردن شیار روتور، تمیز نکردن فیلترها و کنترل نکردن دمای کاری فرسودگی تیغه شدت می گیرد. در نهایت باعث شکستگی یا گیر کردن تیغه ها می شود.

• استفاده از تیغه نامناسب برای مدل پمپ

هر پمپ وکیوم دارای تیغه مخصوصی است. اگر از تیغه کوچک تر، بزرگ تر، نامتناسب با مدل و یا از برند اشتباه استفاده شود عملکرد پمپ مختل می شود. در این صورت تیغه خیلی سریع شکسته یا گیر می کند.

تعویض تیغه پمپ وکیوم

یکی از مهم ترین مراحل سرویس و نگهداری از پمپ وکیوم تعویض تیغه ها است. اگر این امر به درستی انجام شود پمپ مانند روز اول عمل می کند. اما اگر اشتباه انجام شود ممکن است به روتور، محفظه یا حتی موتور پمپ آسیب جدی وارد می شود. در اینجا به بررسی کامل روند و استاندارد تعویض تیغه پمپ می پردازیم:

امنیت مهم ترین بخش کار است. در مرحله اول قبل از هرکاری پمپ را خاموش کنید. آن را از برق جدا کنید و اجازه دهید کاملا خنک شود. سپس فشار داخل سیستم را صفر کنید زیرا پمپ های داغ یا تحت فشار می توانند خطرساز باشند. اگر پمپ روغنی است باید پیچ تخلیه روغن را باز کرده و روغن کهنه را به طور کامل تخلیه کنید. ذرات سیاه، لجن یا براده ها را بررسی کنید. وجود براده های گرافیتی نشانه خرابی تیغه ها است و به تشخیص بهتر علت مشکل کمک می کند.

در ادامه بدنه پمپ یا کاور محافظ را باز کرده تا به بخش اصلی یعنی روتور، محفظه و تیغه ها دسترسی پیدا کنید. باید دقت داشته باشید که پیچ یا واشرها گم نشوند. برای رسیدن به تیغه ها باید درپوش های طرفین بلوک باز شود. و روتور به آرامی بیرون آورده شود. به هیچ وجه نباید روتور را با ضربه یا فشار خارج کرد. زیرا کوچک ترین خراش روی آن باعث عملکرد غیر استاندارد پمپ می شود. معمولا تیغه ها در شیارهای روتور قرار دارند و با حرکت گریز از مرکز باز می شوند. آن ها را به آرامی درآورده و بررسی کنید. لبه های شکسته، کوتاه شده، ترک خورده و … از نشانه های فرسایش هستند.

در این مرحله با استفاده از یک دستمال تمیز و بدون پرز و تینر صنعتی شیار های روتور، کف محفظه، دیواره ها و مسیر روغن را کاملا پاک کنید. حتی وجود ذره ای گرد و غبار یا براده می تواند باعث گیر کردن تیغه جدید شود. سپس تیغه های نو و استاندارد را داخل شیارها قرار دهید. جهت نصب تیغه ها باید مطابق دستور کارخانه باشد. همچنین تیغه باید به صورت آزادانه داخل شیار حرکت کند. تیغه نباید بیش از حد لق یا سفت باشد. اگر تیغه در شیار گیر کند پمپ روشن نخواهد شد یا داغ می کند. 

در ادامه برای مونتاژ مجدد بلوک پمپ، روتور را به آرامی در جای خود قرار دهید. دقت کنید همه چیز باید تراز باشد. زیرا کوچک ترین انحراف می تواند باعث لرزش یا صدای غیر طبیعی شود. سپس روغن را تا سطح استاندارد درج شده روی مخزن بریزید. استفاده از روغن مناسب پمپ وکیوم بسیار پر اهمیت است. روغن استاندارد باید دارای نقطه جوش بالا، پایداری حرارتی، ویسکوزیته مناسب و عدم تولید لجن باشد.

در انتها پمپ را روشن کنید و موارد فوق را بررسی کنید:

• صدا یکنواخت باشد.
• لرزش غیرطبیعی وجود نداشته باشد.
• دما در حد نرمال بالا برود.
• مکش پمپ به مقدار استاندارد برسد.

پمپ باید در 5 تا 10 دقیقه اول کاملا نرم و بدون صدا کار کند. در صورت شنیده شدن  صدای تق تق یا ساییده شدن فورا پمپ را خاموش کنید. در این حالت احتمال نصب اشتباه تیغه وجود دارد.

نکات مهم برای جلوگیری از خرابی تیغه‌های پمپ وکیوم

• سرویس دوره‌ای: سرویس دوره‌ای پمپ وکیوم و تعویض روغن و فیلترها می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.همیشه از تیغه های اصلی و استاندارد استفاده کنید. سرویس دوره ای را جدی بگیرید. این تنها راه جلوگیری از خرابی های بزرگ است.
• استفاده از روغن مناسب: استفاده از روغن با کیفیت و مطابق با توصیه سازنده پمپ، به طول عمر تیغه‌ها کمک می‌کند.
• جلوگیری از ورود ذرات خارجی: استفاده از فیلترهای مناسب و نگهداری تمیز پمپ، از ورود ذرات خارجی به داخل پمپ جلوگیری می‌کند.فیلترها و مسیر ورودی را همیشه تمیز نگه دارید.
• تهویه مناسب: اطمینان از تهویه مناسب محیطی که پمپ در آن قرار دارد، از گرم شدن بیش از حد پمپ جلوگیری می‌کند. در صورت مشاهده کوچک ترین مشکل فورا اقدام فرمایید.

جمع بندی

تیغه به عنوان عنصر اصلی ایجاد خلاء، حساس ترین و پر استهلاک ترین قطعه پمپ وکیوم محسوب می شود. خرابی همین قطعه کوچک می تواند توان مکش پمپ را به شدت کاهش دهد، هزینه های تعمیراتی را بالا ببرد و حتی باعث از کار افتادن کامل پمپ شود. در این مقاله به طور کامل به بررسی علل خرابی و نحوه تعویض تیغه ها پرداختیم. مدیریت صحیح تیغه ها باعث افزایش طول عمر پمپ، کاهش مصرف انرژی و هزینه تعمیرات، بهبود عملکرد خط تولید و حفظ راندمان واقعی دستگاه می شود. در نهایت اگر کاربران صنعتی، تشخیص به موقع علائم خرابی تیغه ها را یاد بگیرند و تیغه ها را با روش اصولی  تعویض کنند. نه تنها از توقف ناگهانی تولید جلوگیری می شود، بلکه پمپ وکیوم سال ها با راندمان بالا کار خواهد کرد.

شرکت تجهیزوک به‌عنوان تنها نماینده رسمی پمپ وکیوم گیو ایتالیا، مجموعه‌ای کامل از لوازم جانبی اورجینال را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد. با خرید از تجهیزوک، نه‌تنها از اصالت کالا مطمئن خواهید بود، بلکه از پشتیبانی فنی، مشاوره تخصصی و گارانتی معتبر نیز بهره‌مند می‌شوید.