تشخیص اصالت روغن وکیوم

اولین نکته قابل توجه در بحث نگهداری و عملکرد درست پمپ وکیوم، روغن وکیوم است. روغن مانند خون در رگ های دستگاه عمل می کند. در صورتی که روغن، خالص و باکیفیت باشد پمپ روان، بی صدا و بادوام عمل می کند. اما اگر روغن تقلبی یا بی کیفیت باشد خرابی، افت کارآیی و افزایش هزینه های تعمیر را به همراه خواهد داشت.

متاسفانه روغن های تقلبی و غیراصل به وفور در بازار عرضه می شوند. با ظاهر مشابه و قیمت پایین سبب جذب خریداران و در نتیجه آسیب به دستگاه و هدر رفتن سرمایه می شوند. به همین دلیل آموختن روش های ساده و مطمئن برای تشخیص اصالت روغن وکیوم، نه تنها برای صنایع بزرگ بلکه برای کارگاه های کوچک نیز یک ضرورت محسوب می شود. در این مقاله با نگاهی جامع و کاربردی، معیارهای تشخیص اصالت روغن وکیوم  را بررسی می کنیم تا با انتخاب آگاهانه تر به بهترین شکل از تجهیزات خود محافظت کنید.

ویژگی های روغن وکیوم اصل

اگر روغن کیفیت لازم را نداشته باشد حتی بهترین برند پمپ وکیوم نیز نمی تواند درست و پایدار عمل کند. برای تشخیص اصالت روغن وکیوم به شناخت ویژگی های روغن اصل نیاز است. روغن اصل ویژگی هایی دارد که می توان به سادگی آنرا شناخت و از تقلبی متمایز کرد.

• رنگ و شفافیت : معمولا روغن وکیوم اصل دارای رنگ شفاف و روشن است. تیرگی بیش از حد یا وجود ذرات معلق نشان دهنده ناخالصی یا استفاده مجدد از روغن سوخته است. رنگ روغن نباید خیلی کدر یا گل آلود به نظر برسد. این مورد به دلیل پایین بودن کیفیت اولیه یا آلودگی ایجاد می شود.
• ویسکوزیته و پایداری در دماهای مختلف: ویسکوزیته یا گرانروی استاندارد یکی از مهم ترین ویژگی های روغن وکیوم است. روغن نه باید انقدر رقیق باشد که از بین درز ها نشت کند، نه خیلی غلیظ که مانع حرکت روان قطعات شود. معمولا روغن های تقلبی در دماهای بالا خیلی زود رقیق و در دماهای پایین بیش از حد سفت می شوند. اما روغن اصل در بازه های زمانی متفاوت پایداری خود را حفظ می کند.
• بوی مخصوص و بدون ناخالصی : روغن وکیوم اصل دارای بوی خاصی است که به هیچ عنوان تند، زننده یا شبیه به سوختگی نیست. احساس بوی غیرطبیعی یا ناخوشایند ی تواند نشانه وجود ناخالصی یا استفاده از مواد بازیافتی باشد.
• پایداری حرارتی و مقاومت در برابر اکسیداسیون: روغن اصل در تماس با هوا و گرما به آسانی اکسید نمی شود. اگر برای مدت طولانی در پمپ کار کند دچار تغییر رنگ شدید، ایجاد رسوب و لجن نخواهد شد. این پایداری باعث افزایش طول عمر پمپ می شود. همچنین پمپ به تعویض مداوم روغن احتیاج نخواهد داشت.
• عملکرد واقعی در روانکاری و آب بندی: وظیفه اصلی روغن وکیوم روانکاری قطعات متحرک و آب بندی فضای داخلی پمپ است. روغن اصل این دو وظیفه را به بهترین شکل ممکن انجام می دهد. در روانکاری، روغن اصطکاک بین قطعات متحرک را کاهش می‌دهد و از قطعات در برابر سایش و پارگی محافظت می‌کند. همچنین به توزیع یکنواخت گرما در سراسر پمپ کمک می‌کند و از گرم شدن بیش از حد جلوگیری می‌کند.در نتیجه این فعالیت، پمپ بی صدا، با راندمان بالا و بدون لرزش کار می کند. اما اگر روغن بی کیفیت باشد پمپ صدای غیرعادی تولید کرده، داغ می شود و راندمان آن به سرعت افت می کند.

روش های متداول تقلب در روغن وکیوم

با افزایش تقاضا برای خرید روغن وکیوم، برخی سودجویان به جای تولید یا واردات محصول با کیفیت با روش های مختلف دست به تقلب می زنند. تقلب در روغن وکیوم تنها تغییر در ظاهر نیست بلکه کیفیت محصول را کاملا نابود می کند. برای تشخیص اصالت روغن وکیوم لازم است با روش های تقلب آشنا باشیم. با شناخت این روش ها می توان راحت تر از ایجاد ضرر جلوگیری کرد.

• ترکیب با روغن های بی کیفیت یا ارزان تر: یکی از روش های رایج، مخلوط کردن روغن وکیوم با روغن های ارزان قیمت صنعتی است. در این حالت ممکن است ظاهر روغن تفاوت بسیاری نداشته باشد، اما عملکرد آن به سرعت در پمپ مشخص می شود. به این دلیل که این روغن ها مقاومت حرارتی و روانکاری مناسبی ندارند و به سرعت کیفیت خود را از دست می دهند.
• استفاده از روغن های بازیافتی یا سوخته: در این روش بعد از فیلتر کردن روغن کارکرده و سوخته دوباره آنرا در بطری های جدید می ریزند. ظاهر این روغن مقداری قابل قبول است اما درون آن پر از ناخالصی، رسوب و ترکیبات تخریبی است.
• افزودن مواد نامناسب برای تغییر ظاهر: ممکن است برای شفاف شدن یا تغییر رنگ روغن به آن مواد شیمیایی اضافه کنند. این مواد در نگاه اول روغن را باکیفیت تر نشان می دهند اما هیچ خاصیتی ندارند. حتی می توانند باعث خوردگی قطعات داخلی پمپ شوند.
• تغییر بسته بندی و لیبل جعلی: یکی دیگر از روش های تقلب پرکردن روغن های بی کیفیت در ظروف مشابه برندهای باکیفیت است. حتی با استفاده از لیبل و هولوگرام جعلی محصول به نمونه اصلی شبیه تر می شود.
• تغییر تاریخ تولید و انقضا: برای فروش محصولات قدیمی یا تاریخ گذشته، لیبل ها دستکاری شده و تاریخ جدید روی آن ثبت می شود. روغن های تاریخ گذشته معمولا خاصیت اولیه خود را از دست داده اند و کارآیی لازم در پمپ را ندارند.

روش های تشخیص اصالت روغن وکیوم

برخی علائم ظاهری نشان دهنده تقلبی بودن روغن وکیوم هستند اما دقیق ترین و مطمئن ترین راه انجام آزمایش های علمی در آزمایشگاه است. این روش ها معمولا توسط تولید کنندگان معتبر، آزمایشگاه های صنعتی یا واحدهای کنترل کیفیت کارخانه ها استفاده می شوند. می توان با آنالیز طیف سنجی (GC-MS و  FTIR) به بررسی روغن پرداخت. آنالیز روغن با FTIR  یا طیف سنجی مادون قرمز، یکی از روش های پیشرفته و سریع برای شناسایی ساختار شیمیایی، ترکیبات و وضعیت آلودگی روغن ها است. روغن اصل دارای الگوی مشخصی است که در صورت اضافه شدن هرگونه ناخالصی یا ماده نامناسب بلافاصله قابل تشخیص است.

اصل کار این روش به این شکل است که مولکول های موجود در روغن در معرض تابش اشعه مادون قرمز، بخش مشخصی از این تابش را جذب می کنند. هر گروه عاملی در طول موج خاصی جذب دارد و این جذب به صورت طیف IR ثبت می شود. با مقایسه طیف به دست آمده با طیف مرجع روغن تازه، می توان تغییرات شیمیایی و میزان آلودگی را تشخیص داد. اکسیداسیون، نیتره شدن، سولفاته شدن، آب و رطوبت، آلودگی های کربنی و از بین رفتن افزودنی ها پارامترهایی هستند که با FTIR در روغن بررسی می شوند.

آزمایش GC-MS یا کروماتوگرافی گازی و طیف سنجی جرمی، یکی از روش های تحلیلی دقیق و پرکاربرد در آزمایش و آنالیز روغن ها است. این روش بیشتر برای تشخیص ترکیبات آلی فرار، بررسی کیفیت روغن، شناسایی افزودنی ها و آلاینده ها به کار می رود. اصل کار کروماتوگرافی گازی در آنالیز روغن اینگونه است که نمونه روغن به داخل دستگاه تزریق می شود. در دمای بالا اجزاء فرار روغن تبخیر می شوند و همراه با گاز حامل که معمولا هلیوم یا نیتروژن است وارد ستون کروماتوگرافی می گردند. اجزای مختلف روغن براساس اختلاف در نقطه جوش و برهم کنش با فاز ساکن ستون با سرعت های متفاوت حرکت می کنند و جدا می شوند. در انتها، آشکارساز (مثل FID یا MS) حضور و مقدار هر ترکیب را ثبت می کند.

شناسایی و اندازه گیری سوخت رقیق شده در روغن موتور، بررسی تجزیه حرارتی روغن، کنترل کیفیت روغن تازه، اندازه گیری افزودنی های فرار و شناسایی آلودگی های خارجی موارد استفاده GC در آنالیز روغن هستند. از مزایای کروماتوگرافی گازی در آزمایش روغن می توان به دقت و حساسیت بالا در تشخیص مقادیر بسیار کم، جداسازی و شناسایی همزمان چندین ترکیب در نمونه، قابلیت اتصال به طیف سنجی جرمی و امکان بررسی تغییرات شیمیایی روغن در طول زمان اشاره کرد.

در آزمایشگاه در دماهای مختلف ویسکوزیته روغن را اندازه گیری می کنند. روغن اصل در محدوده استاندارد قرار دارد و تغییرات آن بسیار محدود است. اما روغن های تقلبی یا بی کیفیت در گرما خیلی زود رقیق و در سرما بیش از حد غلیظ می شوند. یکی دیگر از این آزمایش ها تست نقطه اشتعال است. نقطه اشتعال دمایی است که بخار روغن در آن آتش می گیرد. روغن اصل نقطه اشتعال بالایی دارد و این نشانه مقاومت آن در برابر حرارت است.

روغن تقلبی به دلیل ناخالصی و افزودنی های بی کیفیت نقطه اشتعال پایین تری داشته و سریع تر دچار تجزیه می شود. به علاوه نقطه اشتعال، فشار بخار پایین نیز یکی از مهم ترین ویژگی های روغن وکیوم است. روغن اصل حتی در دماهای بالا نیز تبخیر نمی شود. در آزمایشگاه با دستگاه های مخصوص فشار بخار روغن بررسی می شود و اگر بالاتر ازحد استاندارد باشد روغن تقلبی است.

برخی کارخانه ها برای اطمینان از کیفیت روغن، نمونه را در یک پمپ وکیوم آزمایشی استفاده می کنند. اگر روغن وکیوم اصل باشد پمپ بدون صدا، با راندمان بالا و بدون لرزش کار می کند. اما در صورت تقلبی بودن مشکلاتی از قبیل افزایش دما، افت فشار و صدای غیرعادی ظاهر می شوند.

نکته قابل توجه این است که همه مصرف کنندگان به امکانات آزمایشگاهی دسترسی ندارند. اما خوشبختانه روش های سریع، کم هزینه و کاربردی نیز وجود دارد که تصویر نسبی از اصل یا تقلبی بودن محصول را ارائه می کنند. بررسی رنگ و شفافیت، تست بو، لمس و بررسی قوام روغن، توجه به بسته بندی و تست عملکرد اولیه پمپ می تواند از ایجاد بسیاری از خسارت های جدی جلوگیری کند.

پیامد استفاده از روغن تقلبی

انتخاب روغن تقلبی به دلیل قیمت پایین می تواند برای خریداران وسوسه کننده باشد اما در عمل نه تنها صرفه جویی به همراه ندارد بلکه خسارت های چند برابری به دستگاه و حتی خط تولید وارد می کند.

• کاهش راندمان و کارآیی پمپ: روغن تقلبی به دلیل نداشتن ویسکوزیته و پایداری مناسب نمی تواند نقش روانکاری، خنک کاری و آب بندی را به درستی انجام دهد. این موضوع سبب افت مکش، کاهش توان و کارآیی نامطلوب پمپ وکیوم می شود.
• افزایش استهلاک قطعات داخلی: زمانیکه روغن خاصیت روانکاری مناسب نداشته باشد بین قطعات داخلی اصطکاک بیشتری اتفاق می افتد. این اتفاق منجر به سایش شدید، خرابی یاتاقان ها و در نهایت کاهش طول عمر مفید دستگاه می شود.
• داغ شدن و از کار افتادن پمپ: روغن های تقلبی مقاومت کمی در برابر حرارت دارند و خیلی سریع دچار تجزیه یا اکسید می شوند. در نتیجه حرارت پمپ بیش از حد بالا رفته و سبب سوختن موتور دستگاه می شود.
• افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری: خرابی های ناشی از روغن تقلبی به سرعت مشخص می شوند. این خرابی ها سبب نیاز مکرر به تعمیر و تعویض قطعات خواهند شد. هزینه این تعمیرات چندین برابر بیشتر از صرفه جویی اولیه در خرید روغن ارزان تر است.
• توقف خط تولید و خسارت های اقتصادی: از کارافتادن پمپ در صنایع حساسی مانند داروسازی، پزشکی یا صنعت غذایی حتی برای چند ثانیه می تواند خسارت های بسیار بزرگی را به همراه داشته باشد. روغن تقلبی با خرابی های ناگهانی، ریسک توقف خط تولید را بالا می برد.
• خطرات ایمنی و زیست محیطی: برخی روغن های تقلبی در اثر حرارت بخارات سمی یا آلاینده تولید می کنند که برای محیط زیست و سلامت کارکنان مضر می باشد. همچنین احتمال نشتی و آتش سوزی در آنها بیشتر است.

نکات مهم در خرید روغن اصل

انتخاب روغن وکیوم اصل فقط به شناخت ویژگی های فنی محدود نمی شود. بلکه توجه به مسیر خرید، تشخیص اصالت روغن وکیوم و نحوه انتخاب فروشنده نیز حائز اهمیت است.

• انتخاب برندهای معتبر و شناخته شده: بهترین و مطمئن ترین راه برای اطمینان از اصالت، خرید از برندهایی است که سابقه طولانی و اعتبار جهانی یا داخلی دارند. برندهای معتبر معمولا استانداردهای بین المللی را رعایت کرده و کیفیت محصول تحت کنترل دقیق کارشناسی قرار می گیرد.
• خرید از نمایندگی و فروشگاه های رسمی: بهترین برندها نیز توسط افراد سودجو جعل می شوند. بنابراین سعی کنید فقط از نمایندگی های رسمی، فروشگاه های معتبر یا تامین کنندگان شناخته شده خرید کنید. معمولا فروشندگان معبتر گواهی نمایندگی و مدارک اصالت کالا را ارائه می کنند. به علاوه وجود هولوگرام، QR کد یا شماره سریال روی ظرف می تواند نشانه اصالت کالا باشد.
• توجه به تاریخ تولید و انقضا: روغن وکیوم اصل باید دارای تاریخ تولید و انقضاء واضح و غیرقابل تغییر داشته باشد. هرگونه آثار دستکاری، برچسب اضافه یا تاریخ نامشخص می تواند نشانه تقلبی بودن باشد.
• درخواست برگه آنالیز (COA) یا گواهی کیفیت: تامین کنندگیان معتبر به همراه روغن، برگه آنالیز (Certificate of Analysis) را ارائه می دهند که شامل مشخصات فنی، ویسکوزیته، نقطه اشتعال و سایر ویژگی های آزمایشگاهی محصول است. اگر فروشنده از ارائه این مدرک خودداری کرد باید نسبت به اصالت محصول شک کنید.
• پرهیز از خرید صرفا براساس قیمت پایین: قیمت خیلی پایین در مقایسه با میانگین بازار معمولا نشانه تقلبی بودن محصول است. روغن وکیوم اصل به دلیل فرآیند تولید دقیق و مواد اولیه باکیفیت، قیمت مشخصی دارد. پس فریب تخفیف های غیرمنطقی را نخورید.
• توجه به تجربه دیگر مصرف کنندگان: خوب است قبل از خرید، نظر مصرف کنندگان قبلی یا همکارن در صنایع مشابه را بپرسید. تجربه واقعی افراد می تواند بهترین راهنما برای انتخاب درست باشد.

جمع بندی

تشخیص اصالت روغن وکیوم به  عنوان یکی از مهم ترین روانکارها و سیالات صنعتی، نقش کلیدی در عملکرد پایدار و ایمن تجهیزات دارد. استفاده از روغن های تقلبی یا بی کیفیت می تواند باعث کاهش راندمان پمپ وکیوم، ایجاد رسوبات، بالارفتن هزینه تعمیرات و … شود. برای جلوگیری از این مشکلات ، بهره گیری از روش های علمی و دقیق همچون طیف سنجی مادون قرمز (FTIR)، کروماتوگرافی گازی (GC)، آنالیز فیزیکوشیمیایی (ویسکوزیته، دانسیته، نقطه اشتعال) و همچنین بررسی مستندات اصالت محصول ضروری است. انتخاب روغن وکیوم نه تنها تضمین کننده کیفیت عملکرد تجهیزات و طول عمر آنها است بلکه به معنای کاهش هزینه های نگهداری، جلوگیری از ریسک خرابی های ناگهانی و ایجاد اطمینان در فرآیندهای صنعتی خواهد بود. در نهایت اصالت کالا ضامن کیفیت، کارآیی محصول و نشان دهنده احترام تولید کننده به حقوق مشتری به شمار می آید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره انواع روغن پمپ وکیوم می توانید با مشاوران متخصص ما در تجهیزوک تماس حاصل فرمایید.